Karaciğer yağlanması diyeti, karaciğerlerin yağlanmasından dolayı özel olarak hazırlanmış bir diyet programıdır. Karaciğerde meydana gelen farklı hastalıklara da neden olan karaciğer yağlanması sonucunda bu hastalıkların önüne geçmek amacıyla karaciğer yağlanması diyeti yapılmaktadır. Ancak karaciğer yağlanması diyetinden önce bireylerin karaciğer yağlanmasının ne olduğunu bilmesi önemlidir.
Karaciğer Yağlanması Nedir?
1980’li yıllardan itibaren karaciğer yağlanması hastalık olarak kabul edilmiştir. İsminden de anlaşılabileceği gibi karaciğerde meydana gelen yağlanmalar sonucunda meydana gelen hastalık türüdür. Non-Alkolik karaciğer yağlanmasının yanı sıra alkolün neden olduğu karaciğer yağlanması olmak üzere iki farklı türü bulunmaktadır. Bu iki türde karaciğer yağlanmasında yağ karaciğerin yaklaşık olarak %10’unu oluşturmaktadır.
Karaciğer Yağlanmasının Nedenleri ve Belirtileri Nelerdir?
Alkolün neden olduğu karaciğerin oluşum nedeni bellidir ve buna göre aşırı miktarlarda alkol tüketimine bağlıdır. Bu konuda Karaciğer Vakfında yer alan bilgilere göre erkekler haftada en fazla 14 kadeh, kadınların ise en fazla 7 kadehten fazla tüketmesi oldukça sakıncalıdır. Non-Alkolik yani alkolün neden olmadığı karaciğer yağlanmasının birden fazla nedeni bulunmaktadır. Bu konuda yapılan farklı araştırmalara göre TİP-2 diyabet hastalarının %62’sinde yüksek kolesterolün neden olduğu, %50’sinde ise karaciğer yağlanmasının neden olduğu şikâyetler belirlenmiştir. Bunun yanı sıra metabolik sendrom, obezite ve kalp hastalıklarının da alkolsüz karaciğer yağlanmasıyla ilişkili olduğu ortaya çıkmıştır. Alkolün neden olmadığı karaciğer yağlanması bulunan bireylerin ölüm nedenleri arasında en üst sırada kalp hastalıkları gelmektedir. Nan-alkolik karaciğer yağlanmasının nedenleri olarak kalp rahatsızlıkları, metabolik sendromlar, TİP-2 diyabet, obezite ve dislipidemi gösterilmektedir. Bunu yanı sıra yaşam tarzları, bağırsakların sağlığı, beslenme alışkanlıklarıyla birlikte genetik faktörler de karaciğer yağlanmasında görülen belirtiler arasında yer alır.
Karaciğerlerin yağlanmasına neden olan nadir durumlar da bulunmaktadır. Bunlardan bazıları ise mide bulantıları, halsizlik, karnın sağ üst bölgesinde meydana gelen huzursuzluk ya da ağrılar da neden olur. Karaciğerlerin yağlanmasının en önemli belirtilerinden bir tanesi ise kan değerlerinde, karaciğer kan testleri olarak isimlendirilen ALT ve AST değerlerinde meydana gelen artışlardır.
Karaciğer Yağlanması Diyeti Nasıl Yapılır?
Alkolün neden olduğu karaciğer yağlanmasının tedavisinin ilk adımı alkol tüketimini bırakmaktır. Alkolün neden olmadığı karaciğer yağlanmalarındaysa tedavisi ilaç kullanımıyla birlikte karaciğere zarar vermeden yapılacak karaciğer yağlanması diyeti ve egzersizlerdir. Bu konuda yazılan makalelerde obezite, insülin direnci, diyabet ve hiğerlipidemi tedavisinde tercih edilen beslenme programlarının karaciğer yağlanmasının tedavilerinde ve karaciğer yağlanması diyet listesine eksiksiz olarak uygulamaların faydalı olduğudur.
Bu konuda yapılan farklı araştırmalara göre kilo kayıplarının, alkolün neden olmadığı karaciğer yağlanmasında önemli derecelerde iyileştirme olduğu gözlemlenmiştir. Kiloda %3 ile %5 arasında bulunan karaciğer yağlanmasında azalmalar gözlemlenirken %10’un üstünde bir kilo kayıpları karaciğerlerde iltihaplanmaya ve karaciğerlerde hasarlara neden olabilmektedir. Kilo vermenin temelleri arasında yeterli kalori almak, düzenli beslenmek ve egzersiz yapmaktır. Bireylerin tüketmesi gereken besinler ve kaloriler arasında da farklılıklar bulunur. Buna göre tedavi amacıyla yapılacak olan beslenme programları tamamen bireylere özel olarak oluşturulmaktadır.
Karaciğer yağlanması diyetinde sağlıklı yağlar, antioksidan kaynaklarının yanı sıra kompleks karbonhidratlar bulunur. Hücre hasarı ile mücadele eden antioksidan kaynakları, iltihaplanmalara ve insülin direncine karşı büyük fayda sağlar. Beslenme programının genel özellikleriyse Akdeniz diyetiyle büyük benzerlik gösterir. Karaciğer yağlanması diyetinde meyve ve sebzeler zengin olurken tam tahıllı ürünler ve sağlıklı yağlar bu beslenme programında yer almaz.
Karaciğer yağlanması bulunan bireylerin büyük çoğunluğunda insülin direncinin olduğu görülmektedir. Vücut insülin salgılasa da insülin hormonu yetersiz kalması sebebiyle kanda glikoz birikir. Karaciğerde fazlaca olan glikozuysa yağa çevirir. Bu nedenle insülin direncine yönelik beslenme programlarının hazırlanması son derece önemli bir konudur. Bazı yağ çeşitlerinde insülin hormonunun kullanımında artış meydana gelebilir. Özellikle OMEGA-3 yağ asitleri bakımından zengin içeriklere sahip olan bitkisel yağlar, ceviz, balık ve keten tohumu karaciğer yağlanması diyetinde yer alır. Ayrıca fındık, avokado, zeytin ve yeşil yapraklara sahip sebzelerin tüketiminde de insülin hassasiyeti son derece önemlidir. Yapılan araştırmalara göre E vitamini kaynaklarının karaciğer yağlanması tedavilerinde oldukça etkili olduğu görülmüştür. Antioksidan açısından zengin olan ve E vitamini kaynağı olan ay çiçek yağı, zeytinyağı, yer fıstığı, ceviz ve badem karaciğer yağlanması diyet programında yer almaktadır. Düşük potasyum seviyesi olan Non-Alkolik karaciğer yağlanması arasında ilişki mevcuttur. Sardalya balıkları ve somon; bezelye, tatlı patates, muz, kivi, brokoli ve kayısı gibi meyve ve sebzeler; süt ve süt ürünleri gibi potasyum bulunan besinler arasında yer almaktadır.
Karaciğer Yağlanmasında Yasak Olan Yiyecekler Nelerdir?
- Alkol tüketimi bu dönemlerde kesinlikle kullanılmaz. Karaciğer yağlanmasının yanı sıra farklı karaciğer hastalıklarının nedeni de alkol tüketiminden kaynaklı olabilir
- Şeker kesinlikle yasaktır. Şeker bulunan kurabiye ve kek gibi hamur işleriyle birlikte gazlı içecekler ve hazır meyve suları da tüketilmez. Yüksek miktarlarda bulunan kan şekeri karaciğerde meydana gelen yağların miktarını artırır
- Kızartma tarzında olan hazır besinler tüketilmez
- Pirinç, makarna ve beyaz ekmek tüketimi yasaktır.
- Pastırma, salam, sosis ve sucuk vb. şarküteri ürünleri tüketilmez. Bu besinlerde bulunan doymuş yağ nedeniyle yasaklar listesinde yer alır.
Örnek Karaciğer Yağlanması Diyet Listesi
Örnek olarak hazırladığımız 1 haftalık karaciğer yağlanması diyet listesini görebilirsiniz. Bu diyet listesindeki porsiyon miktarları 60- 70 kg ağırlığında olan bireylerin ortalaması alınarak hazırlanmıştır. Tüketilmesi gereken miktarın bireylerin sağlık bilgisine, yaşına, boyuna, cinsiyetine ve kilosuna göre değişkenlik göstereceği unutulmamalıdır.
Glutensiz Diyet Listesi başlıklı makalemize de bir göz atabilirsiniz.
Sabah Kahvaltısı
- 2 adet ceviz içi
- 1 bardak yarım yağlı süt
- 2 dilim ananas ya da 1 adet muz ya da 1 adet elma
- 3 yemek kaşığı yulaf ezmesi
Ara Öğün
- 10 adet fındık ya da badem
- Şekersiz yeşil çay
Öğlen Yemeği
- 1 dilim tam buğday ekmeği
- 1 porsiyon bakliyat yemeği
- Mevsim salata
- 1 bardak ayran
İkindi
- 1 dilim wasa
- 1 dilim yağlı yarım beyaz peynir
Akşam Yemeği
- 1 dilim tam buğday ekmeği
- 1 porsiyon etli – tavuklu ya da kıymalı sebze yemeği
- Mevsim salata
- 1 kâse yarım yağlı yoğurt
Gece
- 1 porsiyon meyve
Karaciğer Yağlanması Tedavisinde Yapılması Gereken Diğer Yollar
Karaciğer yağlanması diyet programının yanında ek olarak bu yolları da uygulayabilirsiniz;
- Beslenme programı değişikliğinin yanı sıra tüketilen besinlere de dikkat etmek gereklidir. Bazı besinler daha sık olarak tercih edilirken yaşam tarzında da değişikliklere gidilebilir
- Normalden daha aktif bir yaşam tarzı diyetin yanında ekstra kilo kaybına ve karaciğer rahatsızlıklarının tedavisinde etkili olacaktır. Haftada 3 gün yapılan 30 dakikalık egzersizler ve yürüyüşler faydalı olacaktır.
- Düşük kolesterollü besinlerin tüketilmesi tedavilerde etkili olacaktır. Kan kolesterol ve trigliserit düzeylerinin normal seviyede olması durumlarında karaciğer yağlanmasının önüne geçmek için faydalı olacaktır. Buna göre önlem almak amacıyla yumurta tüketimi gün aşırı, kırmızı et ise haftanın 2 günü tercih edilirken kan şekerini de kontrol altına almaktadır.
- Yağlı karaciğer hastalıkları ve diyabet beraber görülür. Bu nedenle diyabet kontrollerinin yapılması da önemlidir. Düzenli olarak yapılan egzersizler ve yapılan diyet programlarıyla kan şekerini kontrol altına alabilirsiniz.
- Sarımsak tüketimi yağlı karaciğer hastalığı bulunan bireylerin vücut ağırlıklarını ve yağ oranlarını düşürmektedir. Yemeklerde aroma amacıyla katılmasının faydalarını görebilirsiniz.
- Avokado oldukça sağlıklı yağ asitleri bakımından zengin bir besin olması nedeniyle tercih edilir. Soslara ya da salatalara avokado ekleyebilirsiniz. Ancak avokado tüketirken miktarlarına da dikkat etmek son derece önemlidir.
- Yeşil çayın yağı metabolizma için çok faydalıdır. Bunun yanı sıra kolesterolün düşmesine de fayda sağlar. Gün içinde tüketilen 2 fincan şekersiz yeşil çay metabolizmanız ve kolesterolünüzü dengeli bir seviyede tutacaktır.